Er zijn van die momenten dat een onderwerp zó vaak wordt genoemd dat het bijna een cliché lijkt. Dementie, de stille epidemie van onze tijd. Als je naar de cijfers kijkt, is er weinig stil aan. In Nederland leven op dit moment ruim 310.000 mensen met dementie en binnen vijftien jaar groeit dat aantal door naar meer dan een half miljoen. Het is alsof er een olifant in de kamer staat waar we allemaal wel eens over praten, maar die we liever niet aankijken. Dat moet anders.
Ik ben opgegroeid in een gezin waar opa elke dag dezelfde mop vertelde. Dat deed hij al toen hij nog in de bloei van zijn leven was. Toen hij dementie kreeg en dezelfde mop voor de zesde keer die ochtend vertelde, glimlachten we naar hem en lachten mee. Toch voelde het anders; zijn ogen stonden doffer, zijn vertrouwen in zichzelf brokkelde af. Het werd ons duidelijk hoe ingrijpend deze ziekte is, en hoe weinig er nog is geregeld voor de toekomst.
Dementie is geen zorgprobleem alleen
Veel mensen denken nog steeds dat dementie vooral iets is voor de zorgsector. Toch reikt de impact veel verder. Miljoenen Nederlanders zullen er de komende jaren direct of indirect mee te maken krijgen als patiënt, partner, kind of vriend. En zelfs wie er niet persoonlijk door geraakt wordt, merkt de gevolgen in de wachtlijsten voor zorg, de hogere belastingdruk, de buurvrouw die overbelast raakt en uitvalt of de politieagent die steeds vaker een melding van verward gedrag moet afhandelen. Dementie raakt de arbeidsmarkt, de woningmarkt en onze sociale structuren.
Dat is ook de kern van de oproep van Alzheimer Nederland aan de politiek: dementie is de olifant in de kamer, een van de grootste maatschappelijke opgaven van onze tijd. Als we niets doen, lopen we vast in de zorg, in de economie en in ons dagelijks leven. Dit verhaal is geen doemscenario, het is een uitnodiging om kansen te grijpen. Om buurten zo in te richten dat mensen elkaar kennen en ondersteunen, zodat niet alleen mensen met dementie, maar ook jonge gezinnen profiteren. Om mantelzorgers de juiste begeleiding en ademruimte te geven, zodat zij gezonder blijven, langer inzetbaar zijn en sterker aanwezig blijven op de arbeidsmarkt. En om levensloopbestendige woningen te creëren die de woningmarkt voor iedereen toegankelijk maken.
“We merken elke dag hoeveel verschil het maakt als mensen langer thuis kunnen blijven wonen…”
Hoe ziet Servaas de toekomst
Je kunt het probleem ook persoonlijk maken. Ik vraag me weleens af hoe mijn eigen ouders oud worden. Wil ik hen later naar een verpleeghuis brengen of wil ik dat ze in hun vertrouwde omgeving blijven met hulp aan huis? Bij Servaas Thuiszorg merken we elke dag hoeveel verschil het maakt als mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Kleine vaste teams kennen de cliënten en hun verhalen, waardoor zorg een vertrouwd gezicht krijgt. We helpen met dagelijkse routines, maar staan ook stil bij de persoon achter de ziekte.
Het helpt als de samenleving inspeelt op deze realiteit. Stel je voor: buurten waarin mensen met dementie gewoon onderdeel zijn van het straatbeeld en waar buren elkaar een beetje in de gaten houden zonder dat het betuttelend wordt. Of appartementencomplexen waar jonge gezinnen samenwonen met ouderen en waar contact vanzelf ontstaat. Zulke ideeën zijn geen sciencefiction. Er wordt al gewerkt aan zogenoemde ‘dementievriendelijke’ buurten, waarbij we het concept van een verzorgingshuis loslaten en kiezen voor een wijk met diverse woonvormen. Mensen met dementie kunnen er zo lang mogelijk zelfredzaam en actief blijven, met ondersteuning in de nabije omgeving.
Wat we nu kunnen doen
Soms lijkt het alsof de oplossing uitsluitend in Den Haag moet komen. En natuurlijk, investeringen in onderzoek en verpleging zijn cruciaal. Wij kunnen zelf ook wat doen. Kom in gesprek met je buurman of -vrouw, vooral als je weet dat er dementie in het spel is. Organiseer een buurtbijeenkomst met een zorgprofessional om te leren hoe je iemand met dementie kunt ondersteunen. En als je politieke ambities hebt, neem dementie mee in je plannen. Het is niet sexy, maar het is noodzakelijk.
Er zijn bovendien concrete maatregelen die op korte termijn verschil maken. Het ondersteunen van mantelzorgers met flexibele respijtzorg, het delen van ervaringen in lokale cafés voor mantelzorgers en investeren in training en innovatie. Zulke initiatieven helpen om de druk op de zorg te verlichten en mensen met dementie een menswaardig bestaan te bieden.
De olifant een naam geven
Ik herinner me nog hoe we met opa aan tafel zaten en hij voor de tiende keer vroeg hoe laat het was. In plaats van geïrriteerd te raken, noemden we het bij zijn naam: dementie is lastig, voor hem én voor ons. Juist door erover te praten, gaven we de olifant een naam. Dat maakte het makkelijker om ermee om te gaan.
Laten we dat ook als samenleving doen. Noem het probleem en bespreek het, kom in actie. Want zoals Alzheimer Nederland het mooi verwoordde: oplossingen voor mensen met dementie zijn oplossingen voor ons allemaal.
En wie weet, als we nu handelen hoeven onze kinderen later niet voor een olifant te vluchten.
Bron: Alzheimer Nederland
